مجمع خیرین شهرستان آمل سایت اطلاع رسانی مجمع خیرین شهرستان آمل
میدان نقش جهان
راههای دسترسی : میدان مرکزی شهر اصفهان
میدان نقش جهان همچنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب ۱۳۵۷ایران با نام رسمی میدان امام، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد. سایر نامهایی که برای میدان نقش جهان ذکرشده عبارتند از: میدان، میدان بزرگ، میدان اصلی شهر،میدان نو، میدان قصر، میدان سلطنتی، میدان بزرگ شاهی . بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالیقاپو، مسجد شاه(مسجد امام)، مسجد شیخ لطف الله و سردر قیصریه که ورودی اصلی بازارچه اصفهان است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده است که عموماً جایگاه عرضه صنایع دستی اصفهان میباشند. پیش از آنکه شهر اصفهان به پایتختی ایران صفوی برگزیده شود در محل این میدان باغی گسترده و وسیع وجود داشته است به نام «نقش جهان». این باغ همچنین محل استقرار ساختمانهای دولتی و کاخ فرمانروایان تیموری و آق قویونلوها بود. در آن زمان بخش میدانی باغ، «در کوشک »نام داشت. این بخش در ضلع غربی میدان نقش جهان امروزی و در محل ساخت کاخ عالی قاپو قرار داشته است. در دوران سلجوقیان، دست کم بخشی از باغ نقش جهان به نام به میدان »کوشک« بوده است. میدان کوشک، جایگاه اعدام محکومان به اعدام و برگزاری برخی از آیینهای رسمی همچون جشن نوروز بوده است. از ابتدای سلطنت شاه عباس اول، سطح میدان در اندازه بسیار بزرگتر از میدان کوشک سابق تسطیح شده و بارها آیین چراغانی و آتشبازی در آن برپا شده است منابع گوناگون، بنای به شکل فعلی را در دوره سلطنت شاه عباس اول و به سال ۱۰۱۱قمری دانسته اند استاد محمدرضا و استاد علی اکبر اصفهانی، نام دو تن از معمارانی است که میدان را طرحریزی نموده و آن را به شکل فعلی بنا نهاده اند. نام این دو معمار بر سردر بناهای پیرامونی میدان به چشم میخورد. همچنین طراحی و نظارت بر اجرای بناهای اطراف بر عهده شیخ بهایی بوده است. بر روی هم رفته این نوع طراحی میدان، که از آن با نام میدان ایرانی نام برده میشود و پیوندی از بازار، مرکز حکومتی و محل مذهبی (مسجد) است، پیش از میدان نقش جهان نیز در اصفهان در میدان کهنه یا همان عتیق که الگوی اصلی میدان نقش جهان و قدیمیترین نمونه این نوع از میدان است، در یزد در میدان امیرچخماق، در قزوین در میدان شاه و در تبریز در میدان صاحب آباد دارای سابقه بوده است. این میدان در سده یازدهم هجری قمری (سده هفدهم میلادی) یکی از بزرگترین میدان های جهان بوده است .شوالیه ژان شاردن فرانسوی میدان نقش جهان را زیباترین میدان دنیا دانسته است. در دوره شاه عباس بزرگ و جانشینان او، این میدان در روزهایی که جشنهای سلطنتی برپا بود، محل بازی چوگان، رژه ارتش، چراغانی، و نمایشهای گوناگون بوده و در سایر روزها محل گردش و خرید مردم بوده است .دو دروازه سنگی چوگان از آن دوره هنوز در میدان باقی است که از انجام ورزش چوگان در آن دوره حکایت میکند و قدیمی ترین دروازه چوگان دنیاست. طرح این میدان تا جایی در نحوه اجرای بازی چوگان تأثیر داشته است که زمینهای ورزشی هارلینگام و سایر زمینهای چوگان معروف، کم و بیش از روی این میدان ساخته شده اند.
این میدان همچنین محل برگزاری جمعه بازارهای عظیم بوده است. یکی از اولین مراسم رسمی که در این میدان برگزار شدهاست، بازگشت پیروزمندانه امام قلی خان از فتح جزیره هرمز به پایتخت (اصفهان) بوده است. شاردن نقل میکند که در مواقع جشن، تا پنجاه هزار چراغ در میدان روشن میشده است. شرح مفصل این میدان را جهانگردان نامدار اروپایی مانند شوالیه شاردن، ژان باتیست تاورنیه، پیترو دلاواله، سانسون، انگلبرت کمپفر و
دیگران که از روزگار صفوی به بعد از اصفهان دیدن کرده اند، به دست داده اند و همه آنان زیبایی میدان را ستودهاند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این میدان محل برگزاری نماز جمعه و اجتماعات سیاسی نیز میباشد. غیر از ابنیهای که اکنون موجودند، یادبودهای دیگری نیز در میدان نقش جهان وجود داشته که به تدریج کاربرد خود را از دست داده و از میان رفتهاند .سرستونهای مرمرین که احتمالاً از تخت جمشید شیراز به اصفهان آمده بودند(امروزه یکی به چهلستون منتقل شده و دیگری در موزه ایران باستان تهران قرار دارد)، ۱۱۰عراده توپ اسپانیایی (غنیمت فتح جزیره هرمز به وسیله امام قلی خان)، میله قپق به ارتفاع چهل متر در مرکز میدان (که امروزه به کلی از میان رفته است) و نیز بنایی که ساعتی اروپایی در آن نصب شده بوده از آنجمله اند. همچنین در مجاورت مسجد شیخ لطف الله، مدرسه ای به نام مدرسه خواجه ملک (بعدها مدرسه شیخ لطف الله) وجود داشته که در زمان قاجاریه از میان رفته است . در دوران قاجاریه میدان و اطراف آن از بین رفته و تخریب شده بود اما در دوران پهلوی تمامی بناهای پیرامون میدان به صورت کامل تعمیر و بازسازی شدند. تا امروز کار بازسازی و تعمیر این بناها بصورت مداوم انجام میشود . میدان نقش جهان در تاریخ ۸بهمن ۱۳۱۳در فهرست آثار ملی ایران ثبت شدهاست. میدان نقش جهان در اردیبهشت ۱۳۵۸و جزء نخستین آثار ایرانی میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.اگر گذرتان به اصفهان زیبا افتاد بازدید از اماکن زیر را از یاد نبرید: مساجد شیخ لطف الله شاه جمعه،چهل ستون، عالی قاپو،پل خواجو، سی و سه پل ، بازار قیصریه،آتشگاه، منارجنبان، میدان عتیق،حمام جارچی،حمام شیخ بهائی، خانه شیخ بهائی،پل چوبی، پل مارنان، توحید خانه، قلعه سارویه،کاخ هشت بهشت،کلیسا و محله وانگ،مناره باغ قوشخانه،مناره درالضیافه،مناره ساربان،مناره علی،عصارخانه،خانه مشروطه،تالار اشرف،برج کبوتر خانه،کوه صفه، باغ پرندگان،اکواریوم اصفهان،باغ گلها،باغ موزه پروانه ها،باغ خزندگان،مادی نیاصرم، موزه آب،آرامگاه صائب تبریزی،سرای بدیع، پارک ناژوان،مناره چهل دختران،عمارت رکیب خانه،آرامگاه خواجه نظام الملک،کاروانسرای عباسی،خانه ملاباشی،خانه امین التجار،خانه بخردی،خانه دهدشتی، خانه قزوینی ها،خانه حقیقی،خانه شیخ دارالسلام، خانه کیانپور،خانه وثیق انصاری، خانه شهشهانی،خانه سوکیاس،خانه جناب،خانه دکتر اعلم، مدرسه چهارباغ و…. در همه ایام سال بالاخص بهار و تابستان می توان به اینجا سفر کرد.
منبع: صدجایی که در ایران باید دید. جمع آوری و تالیف: کورش مقصودی
