نماد سلامتی در هنر انتخاب سبک زندگی

تحقیقات نشان می‌دهد، تفکر درباره مسائلی همچون، سبک زندگی گذشته، اکنون و آینده تا چه‌اندازه در کنترل و پیشگیری بیماری‌ها نقش داشته و عادت‌های رو به تغییر که در مسیر دنیای صنعتی و پرشتاب امروزی  هر روز در حال تغییر ماهیت هستند تا چه حدی کیفیت هنر پیشگیری و کنترل بیماری‌ها یا همان علم بهداشت را دستخوش آسیب و تحول می‌کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد  شیوه زندگی امروزی، رسانه‌های جمعی،  ورود بی‌حد و مرز انسان به مرزهای دنیای مجازی و  صنعتی شدن جوامع، بهداشت عمومی، غذایی و روانی افراد را آسیب پذیر کرده و پیش‌بینی می‌شود تمهیدات پیشگیرانه علم بهداشت برای کنترل ابتلا به بیماری‌ها و ارتقای سطح سلامت و امید به زندگی، دچار ناکارآمدی شود.
گام های ساده
دکتر سید مرتضی صفوی متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه معتقد است:  متأسفانه طی سال‌های اخیر سبک‌های زندگی به سمت و سویی سوق پیدا کرده که به علت تغذیه نامناسب بیماری‌های متابولیک، قلبی و سرطان در کمین افراد جامعه است. و متأسفانه افراد سبکی از زندگی را برگزیده‌اند که به موجب آن بر تعداد بیماری‌های متابولیک افزوده می‌شود و برای رهایی از این آسیب‌ها لازم است غذاهای سنتی جایگزین  فست فودها، نوشابه‌های گاز دار شیرین، غذاهای پرچرب و هله هوله هاشود. استفاده از غذاهای خیابانی به یک عادت تبدیل شده و زندگی از اصالت دور مانده و بیماری‌های مختلفی مانند کبد چرب، نقرس و اسید اوریک بالا میهمان خانه‌ها شده است.
دکتر بابک حیدری اقدم  ـ  متخصص قلب و عروق  ـ  می‌گوید با تغییر سبک زندگی و افزایش سن،‌ فشار خون، چربی  و قند خون، اضافه وزن و کم تحرکی از مهم ترین فاکتورهای خطر ساز در حوزه بیماری‌های قلبی و عروقی است  برخی از این فاکتورها با ریسک بالایی همراه هستند. در حالی که اگر افراد فاکتورهای خطر مطرح شده را کنترل کنند از احتمال بروز این بیماری‌ها جلوگیری شده  و یا به تعویق می‌افتند  نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که اگر فردی به بیماری هایی مثل چربی، قند و یا فشار خون مبتلا باشد در گام نخست باید تحت نظر متخصصان این مشکلات را کنترل کند زیرا معمولاً این افراد نیازمند درمان دارویی هستند. اما نکته مهم دیگر به تغییر سبک زندگی باز می‌گردد زیرا پرهیز از یکسری فاکتورهای خطر ساز منجر به کاهش و حتی جلوگیری از بیماری‌های قلبی می‌شود.
تکنیک های خود نظارتی
دکتر گی وینچ متخصص بهداشت هیجان و احساسات فردی نیز معتقد است، بهداشت تنها به علم پیشگیری از بیماری‌های جسمی محدود نمی‌شود، در حوزه بهداشت هیجان و احساسات  به افراد توصیه می‌شود برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های روانی، اصول بهداشت هیجانات را رعایت کنند، همه می‌دانیم، مسواک زدن روزانه و استفاده از نخ دندان و مراجعه به دندان پزشک از اصول اولیه بهداشت دهان و دندان است، اما کمتر کسی می‌داند که بهداشت هیجانات به چه معنا است و باید چه عادت هایی را با زندگی روزمره خود پیوند بزند.
 در واقع بهداشت هیجانات به آگاهی فردی در ارتباط با سلامت روانی مربوط می‌شود و به معنای  خود نظارتی و عادت‌های روزانه‌ای است  که از ابتلا به اختلالات روانی پیشگیری خواهد کرد. این محقق ادامه می‌دهد من به عنوان یک متخصص حوزه بهداشت روان  هشدار می‌دهم عوارض بی‌توجهی به رعایت اصول بهداشت هیجانات بسیار خطرناک است، از این رو توصیه می‌کنم از خود بپرسند  تا چه‌اندازه به دردهای هیجانی شان توجه می‌کنند. بی‌توجهی به دردهایی که در اثر مشکلات و حوادث روزمره‌ای مانند شکست، طلاق  یا خلق پایین به وجود می‌آید عوارض ناگواری دارد. افراد باید یاد بگیرند چگونه به خونریزی‌های هیجانی خود خاتمه بخشند.
 بسیاری از زخم‌های روانی محصول مشکلات به ظاهر ساده روزمره هستند. برای نمونه شکست ممکن است به کمبود اعتماد به نفس بینجامد و همین احساس درماندگی، زمینه ساز شکست‌های بیشتری در آینده شود. آگاهی داشتن از این نتایج و جلوگیری از ادامه چرخش چنین سیکل‌های معیوبی از اصول بهداشت هیجانی است و به خاتمه خونریزی‌های روحی کمک می‌کند، همچنین محافظت کردن از عزت نفس، به سلامت سیستم ایمنی احساسات و هیجانات افراد کمک می‌کند و از آنها در برابر مشکلات و استرس‌ها محافظت خواهد کرد، مقابله با افکار منفی و آگاه شدن از تأثیراتی که زخم‌های هیجانی بر روند زندگی افراد می‌گذارند، بخش‌های دیگر اصول بهداشت هیجانات است که باید به آن توجه شود.
زنگ خطر های زندگی بی تحرک
آپارتمان نشینی و زندگی مدرن باعث بروز مشکلات بسیاری در اسکلت بدن می‌شود. دکتر عباس  دقاق‌زاده  متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با بیان این جمله خاطر نشان کرد: با توجه به تعداد زیاد طبقات و نبودن  آسانسور در خانه‌های قدیمی، بالا و پایین رفتن از پله‌ها باعث بروز درد در ناحیه زانو، کمر  و تشدید آرتروز می‌شود. همچنین به دلیل ساخت و ساز خانه‌های کوچک و مشرف به یکدیگر افراد به اجبار از پرده‌های ضخیم استفاده می‌کنند و با کاهش نور آفتاب مواجه هستند. همین موضوع باعث کمبود تأمین ویتامین دی  و  جذب کلسیم،  تشدید پوکی استخوان، نرمی استخوان و مفاصل، دردهای اسکلتی عضلانی و آرتروز می‌شود.
وی همچنین نشستن‌های طولانی در اتومبیل و استرس‌های روزانه ناشی از رانندگی را عامل دیگری برای به خطر افتادن سلامت افراد دانست و اضافه کرد: این موضوع به ایجاد دیسک کمر و گردن و دردهای زانو و سایر مفاصل منجر می‌شود. ضمن اینکه پشت میز نشستن‌های طولانی در محل کار و استفاده طولانی مدت از رایانه نیز موجب دردهای اسکلتی عضلانی، دیسک و آرترزو گردن و کمر و زانوها می‌شود. علاوه بر این استفاده طولانی از تلفن و موبایل موجب سر درد، تنش‌های عصبی و دردهای مفصلی می‌شود.
همچنین استفاده بلند مدت از  شبکه‌های مجازی به دلیل جذابیت هایی که برای افراد به همراه دارد ساعت‌های طولانی آنها را غرق در این فضا می‌کند که مشکلاتی مثل درد در ناحیه گردن، انگشتان و مچ دست تا آرنج به همراه خواهد داشت. دکتر آلکس کورب ، متخصص بهداشت خواب می گوید توجه به اصولی که به پیشگیری بیماری‌های  شایعی مانند مشکلات دهان و دندان، سلامت مو و زیبایی می‌انجامد تقریباً برای اکثر مردم در جوامع مختلف به عادتی غیر قابل اغماض تبدیل شده است، کمتر کسی است که نظافت دندان‌ها یا رسیدگی به وضعیت ظاهری و رعایت بهداشت مو و پوست را از یاد ببرد، اما نتیجه تحقیقات حوزه بهداشت نشان می‌دهد تبعات بی‌توجهی به بهداشت خواب در حال افزایش است، این مسأله به کاهش حساسیت عموم مردم به اهمیت خواب باز می‌گردد. بسیاری از افراد نسبت به این آمارها بی‌تفاوت هستند، همچنان ترجیح می‌دهند تا پاسی از شب به تماشای تلویزیون بپردازند، با دوستان خود در فضای مجازی  گفت‌و‌گو کنند یا کتاب بخوانند، این در حالی است  که بی‌توجهی افراد به فقر بهداشت خواب در سطح جامعه در طول یک دهه، خسارات جبران ناپذیری را بر جای خواهد گذاشت، بالا رفتن نرخ تصادفات ناشی از تمرکز نداشتن، تقویت رفتارهای تکانشی برگرفته از بی‌خوابی، افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی، مشکلات حافظه و افسردگی  بتدریج کل جامعه را تحت تأثیر قرار خواهد داد  و تبعات منفی و ناخوشایندی برجای خواهد گذاشت.
رمز گشایی سبک خوابیدن
دکتر صادق نیت متخصص طب کار و فلوشیپ اختلالات خواب  با اشاره به اینکه خواب یک ضرورت در زندگی است  گفت: لازم است افراد شرایط مناسب را برای یک خواب خوب آماده و به گونه‌ای برنامه ریزی کنند که نیاز نباشد کمبود خواب شبانه را در طول روز جبران کنند چراکه به هیچ عنوان کیفیت و نیاز به خواب شبانه در طول روز مهیا نخواهد شد. این در حالی است که فرآیند خواب طی سال‌های مختلف تغییر کرده به گونه‌ای که میانگین مدت زمان خواب افراد در ۵۰ سال گذشته بیشتر از ۳۰ سال قبل و در ۳۰ سال گذشته بیشتر از حال حاضر بوده است و سبک زندگی‌های امروزی باعث شده این روزها مدت زمان خواب افراد در مقایسه با گذشته کمتر و زمان بیداری شان زودتر از گذشته باشد.این متخصص اضافه کرد: شرایط زندگی در دوره‌های مختلف تغییر کرده است و با ابداع امکانات رفاهی از قبیل لامپ، رادیو، تلویزیون و تفریحات به روز تری مانند فضاهای مجازی در هر دوره از زندگی انسان‌ها وضعیت خواب با تغییرات عمده‌ای رو به رو شده است. علاوه بر این نیازهای شغلی نیز بر این تغییرات تأثیر گذاشته است به طوری که افراد بنا بر نیازهای کاری ملزم می‌شوند صبح زود از خواب برخیزند و خواب شبانه را دیرتر از زمان معمول تجربه کنند. همچنین برخی از افراد به دلیل نوع مشاغلی که در آن فعالیت می‌کنند یا بحث‌ها و رقابت‌های اقتصادی در شیفت‌های کاری شبانه نیز فعالیت دارند  که تمام این موارد بر سلامت افراد و کیفیت خواب و بیداری آنها تأثیر می‌گذارد.
بیماری های آشنا
کبد چرب، نقرس، دیابت و بیماری‌هایی از این دست با تغییر سبک زندگی‌های نوین به بیماری‌های نام آشنایی تبدیل شده که برای مقابله با آنها باید اقدامات درستی به کار گرفت.
دکتر سید مرتضی صفوی متخصص تغذیه با اشاره به این موضوع گفت: بیماری کبد چرب به دو گونه الکلی و غیر الکلی تقسیم می‌شود که در نمونه نخست آن، به کبد افرادی که از نوشیدنی‌های الکلی استفاده می‌کنند آسیب جدی وارد می‌شود و نوع غیر الکلی این بیماری به سراغ افرادی می‌رود که بدخوری می‌کنند. این دسته از افراد در مصرف وعده‌های غذایی منظم نیستند معمولاً شام را دیر هنگام و به صورت یک وعده غذایی سنگین میل می‌کنند یا اینکه از صبح تا بعد از ظهر چیزی نمی‌خورند و سپس یک غذای پر حجم و سنگین را به عنوان  وعده ناهار میل می‌کنند. همچنین میان وعده‌های مصرفی آنها معمولاً از چربی‌های حیوانی تشکیل می‌شود و در بیشتر موارد شامل کله پاچه، مغز، زبان، جگر و سایر مواد غذایی پر چرب مانند شیرینی و سس‌ها می‌شود. بیماری نقرس که در نتیجه اسید اوریک بالا ایجاد می‌شود به سراغ افرادی می‌آید که در مصرف چربی‌های حیوانی زیاده روی می‌کنند و با خوردن گوشت قرمز فراوان که حاوی «پورین»  است به چربی خون بالا مبتلا می‌شوند. وی یادآور شد: «پورین» در خوراکی هایی مانند قارچ و لوبیا نیز وجود دارد که در اثر استفاده زیاد بر میزان اسید اوریک فرد می‌افزاید.دکتر حیدری اقدم متخصص قلب و عروق تغذیه را از مهم ترین موارد مرتبط با سلامت قلب دانست و گفت:  پیروی از  اصول تغذیه‌ای نامناسب تمام ارگان‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد در حالی‌که استفاده از میوه‌ها و سبزیجات به دلیل دارا بودن مقادیر قابل توجهی از آنتی اکسیدان احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و ایجاد چربی‌های مضر داخل عروق و فشار خون را کاهش می‌دهد. ورزش‌های  هوازی هم از اهمیت بالایی برخوردار هستند  زیرا مانع کم تحرکی، افزایش وزن، فشار، قند و چربی خون ناشی از زندگی ماشینی می‌شود. از این رو لازم است در طول هفته سه یا چهارمرتبه به مدت حداقل ۳۰ دقیقه به ورزش هایی مانند دویدن، شنا، دوچرخه سواری، کوهنوردی یا پیاده روی تند که به دویدن ختم شود پرداخت.
فاکتورهای خطرزا
کارهای تکراری و طولانی مدت مانند تایپ کردن، استفاده از موس کامپیوتر، در دست گرفتن تلفن همراه و کارهای تکراری با دستگاه‌ها و ابراز آلات صنعتی و کارخانه‌ای موجب آسیب‌های  ناشی از کار می‌شود و دردهای اسکلتی و عضلانی و مفصلی مزمن ایجاد می‌کند. دکتر دقاق‌زاده با بیان این جملات اظهار کرد: کمبود وقت، استفاده از فست فودها و رژیم غذایی نامناسب موجب چاقی، اضافه وزن، تسریع پوکی استخوان، آرتروز و ضعف عضلانی و بیماری‌های ناشی از قند و  چربی و فشار خون،بیماری‌های عصبی مثل افسردگی اضطراب بی‌خوابی و در نتیجه دردهای اسکلتی عضلانی به همراه می‌آورد  که همه موارد یاد شده با در پیش گرفتن شیوه‌های درست زندگی کاهش پیدا کرده یا از بین می‌روند.
دکتر خسرو صادق نیت با بیان اینکه سبک زندگی حاکم بر این روزها، به شیوع چاقی در میان افراد منجر شده است، گفت: این موضوع و پدیده شایع بیماری هایی را با خود به همراه دارد که بیماری‌های خواب نیز یکی از آنها به حساب می‌آید.
در واقع بیماری‌های تنفسی ناشی از چاقی، خروپف شبانه حین خواب را ایجاد می‌کند که این موضوع کیفیت خواب را تحت تأثیر قرار داده و مشکلاتی را برای افراد به وجود می‌آورد و در صورت شدت پیدا کردن این موضوع به سکته مغزی یا افزایش فشار خون، افسردگی و کاهش حافظه می‌انجامد. همچنین مصرف بی‌رویه داروهای خواب آور، اعصاب و خوددرمانی‌ها نه تنها در بهبود خواب بی‌تأثیر است بلکه عاملی برای بر هم خوردن خواب مناسب است  و بر بیداری و سلامت افراد تأثیر منفی می‌گذارد.
به عقیده دکتر حیدری اقدم، استرس از دیگر فاکتورهای خطر ساز است که باعث شدت فشار و چربی خون می‌شود و کنترل دیابت را با سختی رو به رو می‌سازد.از این رو تغییر سبک زندگی موجب طول عمر بیشتر و عوارض کمتر خواهد شد.

برگرفته از روزنامه ایران