در وصف دنیا بسیار گفتهاند و شنیدهایم؛ از بدی و غداری دنیا تا آنچه در وصف نیکی دنیا بر زبانها چرخیده است.
گرچه بیشتر شنیدهها حاکی از بدی و بیوفایی دنیاست اما بهراستی ماهیت دنیا شر و بد است؟ کمی در این معنا بیندیشیم! چه کسانی در این دنیا زندگی کردهاند و از مواهب آن بهره بردهاند؟ همه اولیای الهی، در کنار افراد شرور، در این دنیا زندگی کردهاند و هریک بهره خود بردهاند و در نهایت رحل سفر بسته و به دیار باقی شتافتهاند. در مجموع اگر نیک بنگریم نه آنانکه در دنیا شیوه حرص و آز و مالدوستی برگزیدند، کام تمام از دنیا برگرفتند نه آنانکه زهد ورزیدند و شیوه پارسایی گزیدند، بینصیب از مواهب دنیا ماندند. هریک بهره خود بردند. اما حقیقت این است که دنیا بهخودیخود نه ماهیت شرور دارد و نه ماهیت نیک؛ این دیدگاه آدمیان است که ماهیت دنیا را شکل میدهد.
اگر از دریچه تنگ دنیادوستی به دنیا نظر افکنیم، دنیا قبله آمال و آرزوها میشود و جلوههای فریبای خود را میگشاید و آدمی چون غریقی هر دم بیشتر در آن غرقه میگردد. اگر از دریچه گذرگاهی موقت به آن نگاه کنیم، اسیر زیباییهای آن نشده و همچنان دیدگاهی متناسب با ماهیت اصلی آن برمیگزینیم. امامعلی(ع) چه زیبا پرده از این راز میگشایند: دنیا برای کسی که گفتارش را راست انگارد، سرای راستی است و برای کسی که حقیقت آن را دریابد، سرای عافیت است و برای کسی که از آن برای آخرتش توشه برگیرد، سرای توانگری است و برای کسی که از آن پند پذیرد، سرای اندرز و موعظه است. دنیا نمازگاه دوستان خداست، مصلای ملائکه خداست، محل نزول وحی خداست، بازار گاه دوستان خداست که در آن کسب رحمت کنند و سودشان بهشت است.(حکمت۱۲۶)
پس دنیا محل تجارت آدمی است. آدمیان در این دنیا انتخاب میکنند کالای فریب و غرور دنیا را مطالبه کنند و کام از دنیا برگیرند، یا سعادت و هدایت الهی را مطالبه کنند و با سرمایه ایمان و قناعت، راضی و خشنود باشند و برای ادامه سفر زندگی خود توشهای پربار برگیرند. امام علی(ع) میفرمایند: مردم در دنیا به دوگونهاند: گروهی در دنیا برای دنیا تلاش کنند و آخرت را از یاد برند… پس عمر خود را در راه منفعت دیگران تباه سازند. گروهی دیگر در دنیا برای آخرت تلاش کنند، پس آنچه سهم آنان از دنیا باشد دریافت دارند و از هر دو بهره برند: دنیا و آخرتشان آباد گردد. (حکمت۲۶۱)