صدجایی که در ایران باید دید: باغ ایرانی

راههای دسترسی: این نه باغ در مناطق محتلف ایران قراردارند
باغ ایرانی به باغهایی گفته میشود که بر پایه معماری و عناصر تشکیل دهنده آن از جمله ساختار هندسی، آب و درختان و کوشک میانی و غیره عمدتاً در فلات ایران و مناطق پیرامونی متأثر از فرهنگ آن رواج داشته است. در ادبیات ایران به باغ ایرانی »باغ سرا«، پردیس یا فردوس، بوستان یا بستان گفته میشده است. واژه باغ ایرانی جدید و ترجمه پرشن گاردن است باغ ایرانی سه ساختار و طراحی منحصر به فرد دارد. اول: در مسیر عبور جوی آب قرار دارد .

دوم: محصور است با دیوارهای بلند سوم در داخل باغ عمارت تابستانی و استخر آب قرار دارد. این سه مشخصه باغهای ایرانی را متمایز میکند. در واقع این باغ سراهای ایرانی را جهانگردان اروپائی که مشاهده کردند آن را با مشخصه و نام »پرشن گاردن« وصف کردند. باغ ایرانی یا »باغ سرای« به ساختار و طراحی منحصر به فرد آن اشاره دارد .باغ ایرانی با تاریخ پیدایش قنات پیوند دارد اولین باغهای ایرانی در مسیر خروجی قناتها شکل گرفته است. نمونه اینگونه باغها را میتوان در طبس، یزد، گناباد، و بیرجند و اکثر مناطق کویری دید. یکی از مشخصه های باغ ایرانی عبور جوی آب در داخل باغ هست که معمولاً در این باغ سراها در وسط باغ استخر و یک عمارت یا ساختمان تابستانی وجود داشته است. بعضی باغها به صورت چهار باغ بوده و آب را در ۴ مسیر عبور میداده اند. باغ ایرانی پاسارگاد را ریشه معماری این باغها دانسته اند .کوروش بزرگ شخصاً دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و درختها نیز به چه شکل کاشته شوند و در واقع هندسی سازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده است. در دوره ساسانیان نیز باغها در جلوی کاخها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دوره اسلامی نیز ادامه یافت. قدیمی ترین سند تصویری که نظم باغ ایرانی را به تصویر میکشد به دوره ساسانیان بازمیگردد. در نقش برجسته طاق بستان، صحنه شکار خسرو پرویز، طرح باغ-شکار او را در طاق بستان نشان می دهد. این نقش برجسته تا حدود زیادی هندسه باغ و عملکرد آن را هویدا میکند. در تمام شهرها و روستاهای ایران بخصوص در مناطقی که دارای قنات هستند باغ ایرانی یا باغ سرای ایرانی وجود داشته است. زندگی در باغ و آرزوی باغ که نمائی از جنت و بهشت است در زندگی همه ایرانیان مشهود بوده و هست. نماد این باغ ایرانی فرش ایرانی است که در خانه ایرانیان حداقل یک عدد از آنها یافت می شود. فرش ایرانی بهترین تجسم باغ، پس از تجسم معمارانه آن در فرهنگ ایرانی است.

باغ، موضوع بسیاری از نقشهای فرش. قالی ایرانی است. سه ساختار و طراحی منحصر به فرد، باغ ایرانی را از سایر باغ ها متمایز می کند:-۱در مسیر عبور جوی آب قرار دارد. -۲با دیوارهای بلند محصور است. -۳عمارت تابستانی و استخر آب در آن دیده می شود.رفتن به این باغها همیشه جذاب و دیدنی است بالاخص در بهار و فصل گل و شکوفه های بهاری مجموعه نه باغ ایرانی در ایران و دو باغ در هند و یک باغ در پاکستان، در سال ۲۰۱۱به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدهاند. این باغها عبارتند از :باغ ایرانی پاسارگاد شیراز- باغ ارم شیراز- باغ چهلستون اصفهان- باغ فین کاشان- باغ عباسآباد مازندران- باغ شازده کرمان- باغ دولت آباد یزد- باغ پهلوانپور مهریز- باغ اکبریه بیرجند- تاج محل آگرا هند- آرامگاه همایون دهلی نو هند- باغ شالیمار لاهور پاکستان.