مجمع خیرین شهرستان آمل سایت اطلاع رسانی مجمع خیرین شهرستان آمل
سازه های آبی شوشتر
راههای دسترسی:خوزستان مرکزشهر شوشتر
سیستم آبی تاریخی شوشتر که به نام سازه های آبی تاریخی شوشتر نیز نامیده می شود، مجموعه ای به هم پیوسته از ۱۳اثر تاریخی شامل پلها، بندها، آسیابها، آبشارها، کانال های دست کند و تونل های عظیم هدایت آب در محدوده شهر شوشتر واقع شده اند و با عنوان سیستم آبی تاریخی شوشتر در دوران هخامنشیان تا ساسانیان، جهت بهره گیری بیشتر از آب ساخته شده و به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیدهاند. ساخت این سیستم آب رسان و کاربری درست آن در حدود ۱۷۰۰سال پیش آنقدر حیرت انگیز است که امروز هم با وجود آسیب های جدی که به بنا وارد شده، یکی از مهمترین بخشهای شهر شوشتر و ایران است. عملکرد این نظام آبی بزرگ، از سد گرگر آغاز میشود. آب از مسیر انحرافی، پشت سد گرگر جمع میشود. در بالای این سد و در ارتفاعی کاملا محاسبه شده، آب از سه حفره بزرگ بیرون میزند. در نتیجه هر زمان که آب از سطح خاصی بالاتر میرفت، این سه حفره به تخلیه آن کمک میکردند. همچنین باید بدانید که اندازه این سه حفره با هم تفاوت داشته و دبی های مختلفی دارند. در مسیر جریان آب، آسیاب های آبی قرار دارند تا از نیروی آب بیشترین بهره را ببرند. پس از آن، آب به صورت آبشاری بر روی حوضچه ای بزرگ میریزد. بهار بهترین زمان سفر به اینجا است.مهمترین قسمتهای این سازه مهندسی آب به شرح زیر است:
۱–مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی بزرگترین و پربازدیدترین بخش سیستم آبی تاریخی شوشتر (سازه های آبی تاریخی شوشتر) است. در این مجموعه باستانی تعداد قابل توجهی آسیاب آبی وجود دارد و نمونه کامل و بزرگی از به کارگیری نیروی آب برای چرخاندن آسیابها را میتوان در آن مشاهده نمود.
۲- قلعه سلاسل دژی بسیار بزرگ شامل حیاط های متعدد، سربازخانه ها ، طویله ها ،حمام ها، شبستان ها ، برجها ، باغچه ها ، قورخانه، نقاره خانه ،حرم خانه ، آشپزخانه، حوض های بزرگ، حصار و خندق بوده است. این قلعه مرکز کنترل نهر داریون و همچنین محل استقرار والی خوزستان بوده است.
۳- پل بند لشکر یا دروازه لشکر و پل شاه علی، یکی از دروازه های ششگانه تاریخی شوشتر بوده و هنوز آثاری از حصار شوشتر را در کنار این پل بند میتوان دید.
۴- پل شادروان شوشتر یا بند قیصر مربوط به دوران ساسانی است. به موجب روایات شرقی شاپور یکم شاهنشاه ساسانی پس از اسارت والریانوس امپراتور روم او را مجبور کرد که در ساخت پل بندشوشتر کار کند .فردوسی در شاهنامه خود ابیاتی را در وصف ساخت پل شادروان آورده است.
۵- بند میزان یک اثر بسیار مهم در مجموعه بناهای آبی تاریخی شوشتر است که رودخانه کارون را به دو شاخه شطیط و گرگر با نسبت مشخص ۴ دانگه و ۲دانگه تقسیم میکند. این بند با شماره ۲۳۳۱در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
۶- بقایای برج ۸ضلعی در کنار رود شطیط است که بر فراز تپه کوتاهی مشرف به بند میزان ساخته شدهاست. مردم شوشتر این بنا را کلاه فرنگی مینامند و می گویند از این بنا بر مقدار و شدت جریان رودخانه و نظارت بر کار کارگران و دیدبانی استفاده میشده است.
۷-نهر گرگر شاخهای مصنوعی (دست ساز) از رود کارون است که در دوره هخامنشیان تا دوره ساسانیان حفر شده و در شمال شهر شوشتر توسط بند میزان از رود کارون جدا میشود و راه جنوب را در پیش میگیرد. این نهر با شماره ۱۷۵۹۹در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
۸- نهر داریون در دوره داریوش اول هخامنشی حفر شده و وظیفه آبیاری دشت میاناب شوشتر را داشته است. این نهر با شماره ۴۱۴۱در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
۹– بند شرابدار در منطقه شرابدار )کمیته سوخت( شوشتر و بر روی شاخهای از نهر داریون موسوم به نهر رقت به صورت شرقی- غربی قرار گرفته است. این سازه بین دو بنای آبی مهم پل بند لشکر و پل بند ماهی بازان قرار گرفته و با شماره ۴۲۱۸در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
۱۰- بند ماهی بازان در اراضی شهر تاریخی دستوا و به منظور بالا نگهداشتن سطح آب ساخته شده است. این بند با شماره ۴۲۰۷در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
۱۱- بند دختر در آخرین تنگه کوهستانی که رود کارون از آن عبور میکند، بنا شده است.
۱۲- بند دارا در منطقه میاناب و بر روی رود گرگر ساخته شده و مربوط به دوران هخامنشیان است
