مجمع خیرین شهرستان آمل سایت اطلاع رسانی مجمع خیرین شهرستان آمل
مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران
راههای دسترسی: -١کلیسای تادئوس مقدس (قره کلیسا) در شمال غرب ایران در استان آذربایجان غربی ناحیه به شهرستان چالدران و در روستای قره کلیسا در ۲۰کیلومتری شمال شرقی سیه چشمه و هفت کیلومتری شمال جاده چالدران به قره ضیاءالدین قرار دارد؛ و همچنین در جنوب ماکو واقع است. -۲کلیسای استفانوس مقدس در استان آذربایجان شرقی در ۱۷کیلومتری غرب شهر جلفا و در فاصله ۳کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه ارس در محلی به نام »قزل وانک« (صومعه سرخ) واقع شده است.-۳کلیسای مریم مقدس زورزور در استان آذربایجان غربی، شهرستان ماکو و در ۱۲کیلومتری شمال غرب قره کلیسا و در نزدیکی روستای بارون، در دهنه درهای که رودخانه زنگی مار از آن جاریست.
قره کلیسا: این کلیسا در زبان ارمنی سورپ تادئوسی وانک یعنی کلیسای مقدس تادئوس نامیده میشد . تادئوس مقدس یکی از حواریون مسیح است که برای تبلیغ دین مسیحیت به منطقه جنوب فلات ارمنستان آمدند. در ۶۶میلادی، تادئوس مقدس به همراه ساندخت، دختر پادشاه و تنی چند، که به دین مسیحیت ایمان آورده بودند، به دستور پادشاه وقت ارمنستان دستگیر شدند و پس از شکنجه به قتل رسیدند و تادئوس مقدس در مکان فعلی دیر مدفون شد. بنای اولیه آن به اوایل سده چهارم بازمیگردد و از ابتدا یکی از زیارتگاههای مهم ارمنیان بودهاست. از جزئیات معماری این کلیسا، که به دست گریگور روشنگر ساخته شده، اطلاعی در دست نیست،واژه قره ترکی و به معنای سیاه است. مورخان سده هشتم هجری به بعد گاهی به مناسبتی یادی از کلیسای تادئوس کردهاند و آن را »قرا کلیسا« نامیدهاند .چون قسمت خاوری بنای کلیسا با سنگ سیاه ساخته شده است این کلیسا به عنوان اولین کلیسای جامع جهان مسیحیت شناخته میشود .ارمنی های ایران و تعدادی از سفرای کشورهای مسیحی هر سال در روزهای آخر تیرماه و هفته اول مرداد ماه که مصادف با قتل تادئوس مقدس و پیروان مسیحی اوست در کلیسای تادئوس مقدس مراسم خاصی برپا میدارند. اینجا در سال۶۴۴یا ۶۴۵
هجری قمری تجدید بنا شد.فرمان شاه عباس اول صفوی در حمایت از ارمنیان بر روی سردر آن دیده میشود. عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه نیز تزئیناتی بر آن افزودهاست این کلیسا در تاریخ ۱۱بهمن ۱۳۳۴به شماره ۴۰۵ثبت ملی گردیده و همچنین در تاریخ ۱۷تیر ماه ۱۳۸۷ برابر با ۷ژوئیه ،۲۰۰۸طی نشست سی دوم، مجموعه کلیسای تادئوس مقدس ،کلیسای سن استپانوس و کلیسای زور زور به عنوان نهمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
کلیسای استفانوس مقدس :این نام برگرفته شده از نام استپانوس شهید اول راه مسیحیت است و در اغلب کشورهای جهان کلیساهای متعددی با همین نام وجود دارد. همچنین به دلیل متروکه بودن محل، به خارابا کلیسا نیز شهرت دارد . میدانند شیوه معماری بنا، مصالح ساختمانی و تزئینات مفصل و زیبای آن مؤید این مطلب است که کلیسا همانند و همزمان با کلیساهایی چون قره کلیسا در بین قرن چهارم تا ششم هجری (دهم تا دوازدهم میلادی)ساخته شدهاست و سبک معماری آن تلفیقی از شیوه های مختلف معماری اورارتو، اشکانی و رومی است که بعد از به وجود آمدن بناهای شگرف سنت کلیسای جامع اچمیادزین، قره کلیسا و کلیسای صلیب مقدس و سنت استپانوس به شیوه معماری ارمنی شهرت یافت.کلیسای استفانوس مقدس دومین کلیسای مهم ارمنیهای ایران است که از نظر اهمیت بعد از قرهکلیسا قرار میگیرد این کلیسا به علت زلزله دچار آسیب های جدی شده بود که در دوران صفویه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. این اثر در تاریخ ۱۵اسفند ۱۳۴۱با شماره ثبت ۴۲۹بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. این کلیسا مورد احترام تمام مسیحیان و کم و بیش تمامی ادیان است اما در واقع به کلیسای حواری ارمنی تعلق دارد. در یک روز از سال هزاران نفر از ارمنیان در این نقطه گردهم میآیند تا ضمن زیارت، مراسم و مناسک خاص خود را به جای آورند.
کلیسای مریم مقدس زور زور: تاریخ بنای زور زور بین سالهای ۱۳۴۲–۱۳۱۵میلادی تخمین زده و توسط اسقف اعظم کلیسای تادئوس مقدس، به نام »زکریا« از خاندان بزرگ و مالکین آن منطقه، ساخته و به صورت مدرسه تعلیمات دینی و فرهنگی و ادبی، زیر نظر اسقف هوانس یرزنقاتسی اداره میشد؛ او در سال ۱۳۴۱میلادی مقیم این کلیسا بود، و به این سبب او را زور زورتسی نیز مینامند. این کلیسای صلیبی شکل همانند سایر کلیساهای
ارمنی که در آن روزگار ساخته میشد، با سنگهای تراشیده شده در حجمهای مختلف ساخته شدهاست. نمای کلیسا بسیار ساده است و فقط اطراف پنجره ها و نورگیرها با ستونهای کاذبی که به قوس جناغی ختم میشونددر سال ۱۳۶۶وزارت نیرو عملیات ساختمانی سد بارون را شروع نمود. کلیسا در همان نقطهای قرار گرفته بود که دیوار حائل سد نیز میبایستی در آنجا بر پا میگردید و طبق نقشههای مصوب، پس از اتمام آن و آبگیری دریاچه، کلیسای مزبور در دریاچه سد غرق میشد. از طرفی عملیات خاکبرداری تونل های انحرافی و یک رشته انفجارهای ساختمانی به بقیه بنای کلیسا آسیب فراوانی وارد نموده بود. به همین علت مدیریت اجرائی سازمان میراث فرهنگی کشور، با موافقت وزارت نیرو و همکاری شرکت های (مهاب قدس و پیماب) و سازمان آب و برق منطقهای و همچنین توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و به همکاری متخصصین و معماران جمهوری ارمنستان در مدت ۲۵روز، با رعایت نکات علمی، سنگ به سنگ، لایه های دیوار چینی شماره گذاری، پیاده و به محل دیگری با ارتفاع حدود ۱۱۰متر و به فاصله۶۰۰متری آن نقطه، منتقل و بر روی یک برآمدگی صخره ای، از نو بنا گردید. بهترین زمان سفر فصول غیر سرد سال می باشد.
منبع: صدجایی که در ایران باید دید- جمع آوری و تالیف: کورش مقصودی
